ਹੜ੍ਹ-ਪੀੜ ہڑھ-پیڑ

ਚਾਰ ਚੁਫੇਰੇ ਜਲ

ਘਰ-ਬਾਰ ਸਭ ਡੁੱਬਿਆ

ਅੱਖੀਂ ਮਾਰੂਥਲ

ਤਿਸਜੋਤ

چار چپھیرے جل
گھر-بار سبھ ڈبیا
اکھیں ماروتھل

تسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوندر سنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਤਾਰਾ ਤਾਰਾ تارہ تارہ

ਸੱਖਣਾ ਅਸਮਾਨ

ਅੱਜ ਦੀ ਰਾਤ ਤੇ

ਮੇਰੀ ਚੁੰਨੀ ਤਾਰਾ ਤਾਰਾ

ਤਿਸਜੋਤ

سکھنا اسمان
اج دی رات تے
میری چُنی تارہ تارہ

تسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوندر سنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਿਵੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਬਾਜੀਗਰ بازی گر

ਸਾਰੇ ਦਿਨ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਨਾਲ ਥਕੇਵਾਂ ਜਿਹਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜੀ ਟੀ ਰੋਡ ਤੇ ਬਣੇ ਢਾਬੇ ਤੇ ਅਸੀਂ ਚਾਹ ਪੀਣ ਲਈ ਰੁਕ ਗਏ। ਡੁਗ-ਡੁਗੀ ਵੱਜ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਕੋਈ ਤਮਾਸ਼ਾਗਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਕਰਨ ਲੱਗਾ ਹੈ। ਡਰਾਈਵਰ ਚਾਹ ਲਈ ਕਹਿਣ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠੇ ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਖਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਅਧੇੜ ਉਮਰ ਦਾ ਆਦਮੀ ਅਪਣੀ 8-9 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਧੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਾਂਦਰ ਨਾਲ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਤਬ ਦਿਖਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਨੇ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਮੋਢਿਆਂ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਬਾਂਸ ਦੇ ਖੰਭਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਤਣੀਆਂ ਰੱਸੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ। ਡੋਲਦੀ ਰੱਸੀ ਨੂੰ ਕੁੜੀ ਦੇ ਨਿੱਕੇ ਪੈਰਾਂ ਨੇ ਘੁੱਟ ਕੇ ਨਾਲ ਲਾ ਲਿਆ ਤੇ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਸਹਿਜ ਹੋ ਗਏ। ਕੁੜੀ ਰੱਸੀ ਤੇ ਤੁਰਦੀ ਅਤੇ ਨਾਲ ਦੀ ਛੋਟੀ ਰੱਸੀ ਤੇ ਤੁਰਦਾ ਬਾਂਦਰ ਕੁੜੀ ਦੀਆਂ ਸਾਂਗਾਂ ਲਾ ਕੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹਸਾਉਂਦਾ।

ਤੇਰੀ ਤਾਲ ਤੇ ਮੈਂ

ਜਿੰਦਗੀ ਤਾਲੇ ਤੂੰ

ਦੋਵੇਂ ਨੱਚ ਰਹੇ

ਹਰ ਗੇੜੇ ਨਵਾਂ ਕਰਤਬ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਤਮਾਸ਼ੇ ਵਾਲਾ ਬਾਂਸ ਦੇ ਖੰਭੇ  ਨੇੜੇ ਕਰ ਕੇ ਰੱਸੀ ਹੋਰ ਊਚੀ ਚੁੱਕ ਦਿੰਦਾ। ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਰੱਸੀ ਕਾਫੀ ਊਚੀ ਹੋ ਗਈ। ਕੁੜੀ ਨੇ ਹਥਲਾ ਬਾਂਸ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਥਾਲੀ ਲੈ ਕੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਲਈ। ਤਮਾਸ਼ੇ ਵਾਲੇ ਦੇ ਚਹਿਰੇ ਤੇ ਡਰ ਅਤੇ ਫਿਕਰ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਬਾਂਦਰ ਵੀ ਹੁਣ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਸਿਰ ਫ਼ੜਕੇ ਬੈਠਾ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇਧਰ ਕੁੜੀ ਜ਼ਰਾ ਕੁ ਡੋਲਦੀ ਉਧਰ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਤ੍ਰਾਹ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ।

ਅੱਧ ਅਸਮਾਨੀਂ ਰੱਸੀ’ਤੇ

ਬਾਜੀਗਰ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨਾਲ ਡੋਲਦੇ

ਤਮਾਸ਼ਬੀਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹ

ਤਮਾਸ਼ਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਅਪਣੀ ਮਹਿਨਤ ਲੈਣ ਕੁੜੀ ਗੱਡੀ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਕੋਲ ਆ ਗਈ। “ਤੈਨੂੰ ਡਰ ਨੀ ਲੱਗਦਾ?” ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ। “ਭੂਖ ਭੀ ਤੋ ਲਗਤੀ ਹੈ” ਐਡੇ ਹੁਨਰ ਦੀ ਮਾਲਕ ਨੇ ਮੰਗਤਿਆਂ ਵਾਲੇ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਜਵਾਬ ਦੇ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਪੇਸੇ ਲੈ ਕੇ ਹੋਰ ਗੱਡੀਆਂ ਵੱਲ ਚਲੀ ਗਈ।

سارے دن دے سفر نال تھکیواں جیہا ہو رہا سی۔ جی ٹی روڈ تے بنے ڈھابے تے اسیں چاہ پین لئی رک گئے۔ ڈگ-ڈگی وجع رہی سی۔ پتہ لگیا کہ کوئی تماشاگر تماشہ کرن لگا ہے۔ ڈرائیور چاہ لئی کہن چلیا گیا اتے اسیں کار وچّ بیٹھے تماشہ دیکھن لگّ پئے۔ ادھیڑ عمر دا آدمی اپنی 8-9 ورھیاں دی دھی اتے اک باندر نال طرحاں طرحاں دے کرتب دکھا رہا ہے۔ اسنے نے کڑی نوں موڈھیاں اپر چکّ کے بانس دے کھمبھیاں وچکار تنیاں رسیاں وچوں اک تے چڑھا دتا۔ ڈولدی رسی نوں کڑی دے نکے پیراں نے گھٹّ کے نال لا لیا تے پلاں وچّ دوویں سہج ہو گئے۔ کڑی رسی تے تردی اتے نال دی چھوٹی رسی تے تردا باندر کڑی دیاں سانگاں لا کے لوکاں نوں ہساؤندا۔

تیری تال تے میں

زندگی تالے توں

دوویں نچّ رہے

ہر گیڑے نواں کرتب دکھاؤن لئی تماشے والا بانس دے کھمبھے  نیڑے کر کے رسی ہور اوچی چکّ دندا۔ کردے کردے رسی کافی اوچی ہو گئی۔ کڑی نے ہتھلا بانس سٹّ دتا اتے اک تھالی لے کے پیراں وچّ رکھ لئی۔ تماشے والے دے چہرے تے ڈر اتے فکر سی اتے اسدا باندر وی ہن زمین تے سر فڑکے بیٹھا کڑی نوں دیکھن لگّ پیا۔ ادھر کڑی ذرا کو ڈولدی ادھر جمع ہوئے لوکاں دا تراہ نکل جاندا۔

ادھ اسمانیں رسی’تے

بازی گر دے پیراں نال ڈولدے

تماشبیناں دے ساہ

تماشہ ختم ہو گیا۔ اپنی مہنت لین کڑی گڈی دے شیشے کول آ گئی۔ “تینوں ڈر نی لگدا؟” میں پچھیا۔ “بھوکھ بھی تو لگتی ہے” ایڈے ہنر دی مالک نے منگتیاں والے انداز وچ جواب دے کے مینوں چپّ کرا دتا تے پیسے لے کے ہور گڈیاں ولّ چلی گئی۔

تسجوت

ਝਿੜੀ جھِڑی

ਝੜੀ ਮਗਰੋਂ ਝਿੜੀ

ਬੀਂਡੇ-ਡੱਡੂਆਂ ਦਾ ਸ਼ੋਰ

ਰੁੱਖ ਲਗਦੇ ਬੋਲਦੇ

ਤਿਸਜੋਤ

جھڑی مگروں جھِڑی
بینڈے ن ڈڈواں دا شور
رُکھ لگدے بولدے

تسجوت

ਨਦੀ ندی

ਸਿਖਰ ਪਹਾੜੀਂ ਵੱਸਦੇ ਬਦਲ਼

ਕਿਣ-ਮਿਣ ਕਿਣ-ਮਿਣ ਸਿੱਲ੍ਹੀ ਧਰਤੀ

ਭਰੀ ਨਦੀ ਵਾਦੀ ਵਿਚ ਵਗੇ

ਪਾ ਕੇ ਪੈਰ ਨਦੀ ਵਿਚ ਦੇਖਾਂ

ਬੱਦਲੀਂ ਲੁਕੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ

ਤਿਸਜੋਤ

سکھر پہاڑیں وسدے بدل
کن-من کن-من سلھی دھرتی
بھری ندی وادی وچ وگے
پا کے پیر ندی وچ دیکھاں
بدلیں لکیاں چوٹیاں

تسجوت

شاہ مُکھی روپ:جسوندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਖਾਲੀ خالی

ਖਾਲੀ ਪਏ ਗੁਲਦਾਨ

ਖਾਲੀ ਮੁਸਕਰਾ ਜਾਂਦੀ

ਆਉਂਦੀ ਜਾਂਦੀ ਨਰਸ

ਤਿਸਜੋਤ

خالی پئے گلدان
خالی مُسکرا جاندی
آؤندی جاندی نرس

تسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਸਾਲਗਿਰ੍ਹਾ سالگرہ

ਸਾਲਗਿਰ੍ਹਾ-

ਰਵਾਂ-ਰਾਹ ‘ਤੇ ਮੀਲ ਪੱਥਰ

ਕੇਕ’ਚ ਗੱਡੀ ਮੋਮਬੱਤੀ

ਤਿਸਜੋਤ

سالگرہ-
رواں-راہں ‘تے مِیل پتّھر
کیک’چ گڈی مومبتی

تِسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਮਰੂਆ مروآ

ਮਰੂਆ ਤ੍ਰੇਲ–ਭਿੰਨਾ

ਰਾਤ ਜਾਗੀਆਂ

ਸੱਜਲ਼ ਅੱਖਾਂ

ਤਿਸਜੋਤ

مروآ تریل-بھنا
رات جاگیاں
سجل اکھاں

تسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਮਾਂ ਦਿਵਸ ماں دِوس

ਹਾਇਗਾ: ਤਿਸਜੋਤ

ماواں دا دِن
مدرز ڈے وی
بّچیاں دے نام

ہائگہ : تِسجوت

 

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

نوٹ : تصوِیر وِچ امرِتا پرِیتم آپنے بّچیاں نال

ਚਾਨਣ چانن

ਪੁੰਨਿਆਂ ਦਾ ਚੰਨ…

ਚਿੱਟੇ ਚਾਨਣ ਦੁਨੀਆਂ ਰੰਗੀ

ਚਾਨਣ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ

ਤਿਸਜੋਤ

پُنیاں دا چّن
چِّٹے چانن دُنِیاں رنگی
چانن میرے اندر

تِسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਰਾਖ راکھ

ਹੋਈਆਂ ਬੰਦ ਉੜਾਨਾਂ…

ਰੋਂਦੇ ਨੈਣੀ ਕੱਜਲ ਖਿੱਲਰੇ

ਅੰਬਰ ਖਿੱਲਰੀ ਰਾਖ

ਤਿਸਜੋਤ

ہوئیاں بند اُڈاناں
روندے نَینی کّجل کھِلرے
امبریں کھِلرے راکھ

تِسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ پرشاد

ਸਰੋਵਰ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ

ਬੱਚਿਆਂ ਵਰਗੀਆਂ

ਪਰਸ਼ਾਦ ਉਡੀਕਦੀਆਂ

ਤਿਸਜੋਤ

سروور دِیاں مّچھِیاں
بّچیاں ورگِیاں
پرشاد اُڈِیکدِیاں

تِسجوت

 شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਤੰਗਹਾਲੀ تنگہالی

ਤੰਗਹਾਲੀ ਦੇ ਦਿਨ…

ਛਿੱਥੀ ਪੈਂਦੀ ਚਾਦਰ

ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਬਰ ਅੱਗੇ

ਤਿਸਜੋਤ

تنگہالی دے دِن
چھَّتھی پَیندی چادر
بّچے دے صبر اّگے

تِسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਬੱਲੀਆਂ بّلِیاں

ਵੱਟੋ ਵੱਟ ਤੁਰਿਆ

ਅੰਬਰ ਵੱਲ ਤੱਕੇ

ਬੱਲੀਆਂ ਪਲ਼ੋਸਦਾ ਕਿਸਾਨ

ਤਿਸਜੋਤ

وّٹو وّٹ تُریا
امبر وّل تّکے
بّلِیاں پلوسدا کِسان

تِسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਭੂਮੀ ਦਿਵਸ بھومی دِوس

an hour`s rush

candle lit party

on Earth`s tab

ਘੰਟਾ ਕੁ ਰੌਲਾ

ਮੋਮਬੱਤੀ ਚਾਨਣੇ ਜਸ਼ਨ

ਧਰਤੀ ਖਾਤੇ

ਤਿਸਜੋਤ

ਨੋਟ: 27 ਮਾਰਚ 2010 ਨੂੰ ਭੂਮੀ ਦਿਵਸ (Earth Day) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ।

نوٹ : ۲۷ مارچ ۲۰۱۰ نوں بھومی دِوس  دے تور تے منایا گیا

گھنٹا کُ رولا
مومبّتی چاننے جشن
دھرتی خاتے

تِسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਪੈਗੋਡਾ پَیگوڈا

ਪੈਗੋਡੇ ਦੁਆਲ਼ੇ ਘੰਟੀਆਂ
ਮਾਰਚ ਮਹੀਨੇ
ਮੇਰੇ ਵਿਹੜੇ ਸਪਰੂਸ

ਹਇਗਾ: ਤਿਸਜੋਤ

ਨੋਟ: ਪੈਗੋਡਾ = ਬੌਧ-ਮੰਦਿਰ
ਸਪਰੂਸ = ਚੀੜ੍ਹ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਰੁੱਖ ਜਿਸ ਨੂੰ ਘੰਟੀਆਂ ਵਰਗੇ ਚੀੜ੍ਹ-ਫ਼ਲ (pine-cone) ਲਗਦੇ ਹਨ।

پَیگوڈے دُوالے گھنٹِیاں
مارچ مہِینے
میرے وِہڑے سپروس

ہایگہ : تِسجوت
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

نوٹ : پَیگوڈا ۔ بُّدھ مندر
سپروس۔چِیڑ دی کِسم دا رُّکھ جِس نوں گھنٹیاں ورگے چِیڑ فل  لگدے ہن

ਮੱਠੀ ਪੌਣ

m’aimez-vous?

n’a pas repondu

brise douce commence souffler

Tisjot

ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹੋ?

ਜਵਾਬ ਨਾ ਦਿੱਤਾ

ਮੱਠੀ ਪੌਣ ਰੁਮਕ ਪਈ

ਤਿਸਜੋਤ

پیار کردے ہو ؟

جباب نہ دِتا

مّٹھی پون رُمک پئ

 

تِسجوت

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ: ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਬਸੰਤ

ਤੇਰੇ ਮਗਰੋਂ

ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਮੁੜ

ਚੱਲੀ ਬਸੰਤ

ਤਿਸਜੋਤ

تےرے مگروں
دوجی وار مُڑ
چّلی بسنت

تِسجوت

شاہ مُکھی: جسوِندر سِنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ:ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਬੱਘੀ

In blizzard

mom pushing pram

a spring blooms

Tisjot

ਬਰਫ਼-ਤੁਫ਼ਾਨ ‘ਚ

ਮਾਂ ਰੇੜ੍ਹੀ ਜਾਵੇ ਪਰਾਮ*

ਖਿੜ੍ਹਦੀ ਬਹਾਰ

ਤਿਸਜੋਤ

* ਬੱਚਿਆਂ ਵਾਲੀ ਬੱਘੀ

برف-طوفان وِّچ
ماں رےڑھی جاوے  *پرام
وِّچ کھِڑھدی بہار
تِسجوت

* بّچیاں والی بّگھی

شاھمُکھی:جسوندر سنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀਅੰਤਰ:ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਪੌੜੀ

top stairs of

mountain church

a city sleeping around

Tisjot

ਪਹਾੜੀ ਵਾਲ਼ੇ ਗਿਰਜੇ ਦੀ

ਸਿਖਰਲੀ ਪੌੜੀ

ਦੁਆਲੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸੌਂ ਰਿਹਾ

ਤਿਸਜੋਤ

پہاڑی والے گِرجے دی
سِکھرلی پَوڑی
دوالے شہر سَوں رہا

تِسجوت

شاہ مُکھی لپی انتر: جسوندر سنگھ

12504984730

ਸੁਦੀ

ਸੁੰਨੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ

ਨਾਲ਼ ਤੁਰ ਪਿਆ

ਚੰਨ ਸੁਦੀ ਦਾ

ਤਿਸਜੋਤ

ਵਾਰਤਾ

watching on TV

a century long narrative

summed up in minutes

ਟੀ ਵੀ ਉੱਤੇ ਵੇਖਾਂ

ਸਦੀਆਂ ਲੰਮੀ ਵਾਰਤਾ

ਮਿੰਟਾਂ ਵਿਚ ਸਮੇਟੀ

ਤਿਸਜੋਤ

ਧਰੂ-ਤਾਰਾ

ਟੀ ਵੀ ‘ਤੇ ਬੁਲਿਟਿਨ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਸੁਰਖੀਆਂ ‘ਚ ਇੱਕ ਵੀ ਖਬਰ ਸੁਖਾਵੀਂ ਨਹੀਂ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਉਹੀ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ, ਕਤਲੋ-ਗਾਰਤ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ, ਸ਼ੋਸ਼ਣ…. ਬਸ ਮੁਲਕ ਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਮਰਨ ਵਾਲ਼ਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ। ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਕਿਤਾਬ ਚੁੱਕ ਲਈ।

“ਮਾਂ, ਸਵੇਰੇ ਮੈਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਜੇ ਜਗਾ ਦੇਣਾ” ਬੇਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ।

“ਕਿਉਂ ਸਕੂਲ ਨੀ ਜਾਣਾ? ” ਪੁੱਛਣ ਤੇ ਬੇਟੀ ਬੋਲੀ “ਜਾਣੈ। ਪਰ ਮੈਂ ਨੌਰਥ ਸਟਾਰ (ਉੱਤਰੀ ਧਰੁਵ ਦਾ ਤਾਰਾ) ਦੇਖਣੈ। ਯੂ ਨੋ ਮਾਂ, ਮੈਂ ਇੱਕ ਬੁੱਕ ਪੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਬਹੁਤ ਟਾਈਮ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਕਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਲੇਵਜ਼ (ਗੁਲਾਮ) ਬਣਾ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਸੀ। ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਵਿਚਾਰੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸੀ, ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਨਾਲੇ ਕੁੱਟਦੇ ਵੀ ਸੀ, ਖਾਣਾ ਵੀ ਥੋੜਾ ਦਿੰਦੇ ਸੀ ਤੇ ਕੋਈ ਸਕੂਲ ਵੀ ਨੀ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਪਤੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 3 ਸੈਂਟਸ ਦਿਨ ਦੇ ਮਿਲਦੇ ਸੀ ਕੰਮ ਕਰਕੇ। ਫਿਰ ਇਕ ਦਿਨ ਕੋਈ ਹੋਰ ‘ਮਾਸਾ’* ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਚੁਣ ਕੇ ਸਲੇਵਜ਼ ਖਰੀਦਕੇ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਕੋਈ ਬੱਚਾ ਕਿਤੇ, ਮੰਮੀ ਕਿਤੇ ਹੋਰ, ਪਾਪਾ ਕਿਤੇ ਹੋਰ। ਪਰ ਕੈਨੇਡਾ ‘ਚ ਕੋਈ ਇੱਦਾਂ ਨੀ ਸੀ ਕਰਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੈਪ ਤਾਂ ਨੀ ਸੀ ਹੁੰਦੇ ਪਰ ਲੋਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੋਰੀ ਚੋਰੀ ਨੌਰਥ ਸਟਾਰ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਸ਼ਨ ‘ਚ ਤੁਰ ਕੇ ਤੇ ਚੰਗੇ ਗੋਰਿਆਂ ਦੀ ਹੈਲਪ ਨਾਲ ਕੈਨੇਡਾ ਆ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਬਟ, ਇਟ ਵਾਜ਼ ਨੌਟ ਈਜ਼ੀ( ਪਰ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ)। ਅੱਛਾ ਦੱਸੋ, ਉਠਾਉਂਗੇ ਨਾ…..ਪਲੀਜ਼।” ਮੈਂ ਹਾਮੀ ਭਰੀ।

ਹਥਲੀ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਮੇਰਾ ਧਿਆਨ ਉੱਖੜ ਗਿਆ;

ਰੋਜ਼ ਚੜ੍ਹਦੈ

ਧਰੂ-ਤਾਰਾ —

ਅਸੀਂ ਘੂਕ ਸੁੱਤੇ

*ਮਾਸਾ – ਗੁਲਾਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ‘ਮਾਸਟਰ’ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ

ਖੁਣੇ ਦਿਲ

ਉੱਚੀ ਨੀਵੀਂ ਪਹਾੜੀ ਸੜਕ, ਚੁਪਾਸੇ ਬਰਫ਼ ਲੱਦੇ ਸਦਾਬਹਾਰ ਰੁੱਖਾਂ ਵਿਚ ਦਸੰਬਰ ਦੀ ਗਹਿਰਾ ਰਹੀ ਸ਼ਾਮ। ਪਿਕਨਿਕ ਲਈ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਦੇ ‘ਹਾਈਵੇ 87’ ਦਾ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਭਾਵੇਂ ਵਧੀਆ ਹੋਵੇ ਪਰ ਗੱਡੀ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਲਈ ਇਹ ਥਾਂ ਹਰਗਿਜ਼ ਸਹੀ ਨਹੀ, ਉਹ ਵੀ ਜਦ ਮੌਸਮ ਖਰਾਬ ਹੋਵੇ।

ਮੋਬਾਈਲ ਦਾ ਸਿਗਨਲ ਗੁੱਲ ਤੇ ਦੂਰ ਤੱਕ ਕੋਈ ਦੀਵਾ ਬੱਤੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਵੇ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਹਾਲਤ ਇਹ ਕਿ ਮਦਦ ਮੰਗੀ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੀ ਬਸ ਮਦਦ ਮਿਲਣ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਹਣਾ ਦਿਸਦਾ ਇਲਾਕਾ ਅੱਜ ਕੁਝ ਖੌਫ਼ਜ਼ਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਆਦਮ ਬਸਤੀ ਅਦਿਸ

ਹਨੇਰੀ ਚੁੱਪ ਵਿਚ ਡੁੱਬੀ

ਬਰਫ਼ੰਬਿਆਂ ਦੀ ਰੌਣਕ

ਹਾਈਵੇ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਕਾਰ ਨੇੜਲੇ ਕਸਬੇ ‘ਚ ਪਹੁੰਚਾ ਦਿੱਤੀ। ਹਾਈਵੇ ਤੋਂ ਅੱਠ-ਦਸ ਕੁ ਮੀਲ ਹਟਵਾਂ ਪਿੰਡ ਹਨੇਰੇ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ‘ਚ ਰੱਖੇ ਸਨੋ-ਗਲੋਬ ਵਰਗਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਕੈਨਿਕ ਗੱਡੀ ਬਣਾਉਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਘਰ ਦੇ ਵਿਚ ਹੀ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗੈਰਾਜ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ‘ਐੱਡ’ਜ਼ ਗੈਰਾਜ’। ਮਕੈਨਿਕ ਦੀ ਗਰਲਫ੍ਰੈਂਡ ਵੀ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆ ਬੈਠੀ, ਉਸਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਸਬੇ ਵਿਚਲੀ ਇਕਲੌਤੀ ਦੁਕਾਨ ਅਤੇ ਡਾਕਖਾਨਾ ਵੀ ਡਾਕੀਏ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਹੀ ਹੈ। ਗਰਮ ਕੌਫ਼ੀ ਦੀਆਂ ਚੁਸਕੀਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਗੱਲਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਉਸਨੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਤਰੀਫ ਕਰਦਿਆਂ ਅੱਛੀ ਖ਼ਾਸੀ ਤਸਵੀਰ ਖਿੱਚ ਦਿੱਤੀ। ਲੱਤਾਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੈਬਿਨ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਈ, ਕਮਾਲ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਸੀ;

ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਆਸਮਾਨ

ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਹੁਸਨ

ਰੱਬ ਮਿਹਰਬਾਨ

ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਮਹਿਨਤਾਨੇ ਦੇ ਇਵਜ਼ ਵਿਚ ਗੱਡੀ ਬਣ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ। ਵਿਦਾ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦਿਆਂ ਲੱਕੜ ਦੀ ਕੰਧ ਖੁਰਚ ਕੇ ਲਿਖਿਆ ਦੇਖਿਆ ‘ਐੱਡ & ਲੌਰੇਨ 1953’। ਮੇਰੇ ਕੁਝ ਪੁੱਛਣ ਤੋਂ ਪਿਹਲਾਂ ਹੀ ਮਕੈਨਿਕ ਬੋਲ ਉੱਠਿਆ ” ਓ! ਐੱਡ ਸੀਨੀਅਰ, ਮਾਈ ਪੇਰੈਂਟਸ। ਗੌਨ ਨਾਓ। ਇਟ ਵਾਜ਼ ਹਿਜ਼ ਪਲੇਸ ਵਅੱਨਸ।“ (“ਓ! ਐੱਡ ਸੀਨੀਅਰ ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ। ਤੁਰ ਗਏ। ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਇਹ ਉਸਦੀ ਥਾਂ ਸੀ।”)

ਰਹਿਗੇ ਦਿਲ ਖੁਣੇ

ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਤਣਿਆਂ ਤੇ

ਘਾੜੇ ਚਲੇ ਗਏ

chiseled hearts still

onto tree trunks

carvers foregone

ਤਿਸਜੋਤ

ਗੁਆਚੀ ਦੀਦ

ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ

ਆਖਰੀ ਵਾਰ

ਲੱਭ ਆਉਂਦੀ ਹਾਂ ਹੁਣ ਵੀ

ਤਿਸਜੋਤ

ਤਾਂਘ

longing for him –

long awaits my email

in his inbox

Tisjot

ਉਸਦੀ ਮੁੰਤਜ਼ਰ –

ਲੰਮਾ ਉਡੀਕਦੀ ਮੇਰੀ ਈਮੇਲ

ਉਸਦੇ ‘ਇਨਬੌਕਸ’

ਤਿਸਜੋਤ

ਨਿਆਗਰਾ ਫਾਲਜ਼

Beside colossal falls

lights out; even brighter

milky birds soar

ਬੱਤੀਆਂ ਬੁਝੀਆਂ

ਵਿਰਾਟ ਝਰਨੇ ‘ਤੇ ਉੜਦੇ

ਹੋਰ ਨਿੱਖਰੇ ਦੂਧੀਆ ਪੰਛੀ

ਤਿਸਜੋਤ

ਖੁਸ਼ਬੂ

ਦਿਨ ਭਰ ਨਾਲ਼ ਚੱਲੇ

ਸਵੇਰ ਸਾਰ ਲਾਈ

ਅਗਰਬੱਤੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ

ਤਿਸਜੋਤ

ਕੰਘੀ

ਕੰਘੀ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਾਂ

ਨਾ ਸੋਚ ਸੁਲਝਦੀ ਹੈ

ਨਾ ਵਾਲ਼

ਤਿਸਜੋਤ

ਸਾਹ ਤੇ ਪਲ

Vaporize…

As I collect

Darn! breaths & moments

ਮੁੱਕਦੇ ਜਾਣ

ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਚੁਗਾਂ

ਹਾਏ! ਇਹ ਸਾਹ ਤੇ ਪਲ

ਤਿਸਜੋਤ

 

 

ਦੁਖ ਸੁਖ

par flux et reflux

comme vie lui-même

le fleuve coule

——–

through ebbs & flows

like life

the river flows

——–

ਉਤਰਾ ਅਤੇ ਚੜ੍ਹਾ—

ਜੀਵਨ ‘ਤੇ

ਵਗਦਾ ਦਰਿਆ

ਤਿਸਜੋਤ

ਨੋਟ: ਤਿਸਜੋਤ ਤਿੰਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ; ਫਰਾਂਸੀਸੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ, ਵਿਚ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।

ਪਹਿਲੀ ਬਰਫ

October chill –

neighbor warmly wished

‘happy first snow’

Tisjot

ਅਕਤੂਬਰ ਸੀਤ –

ਗਵਾਂਢੀ ਨੇ ਨਿੱਘਾ ਕਿਹਾ

‘ਪਹਿਲੀ ਬਰਫ ਮੁਬਾਰਕ’

ਤਿਸਜੋਤ

ਪੈਂਡਾ

ਦੁਆ ਤੋਂ ਕ਼ਬੂਲੀਅਤ-

ਲੰਮਾ ਪੈਂਡਾ

ਮੇਰੀ ਵਾਰੀ

ਤਿਸਜੋਤ

ਕੰਢੇ

entre des berges

la fleuve coule

le long des rivage je suis

Banks

between banks

the river flows

along the bank I am

ਕੰਢੇ

ਕੰਢਿਆਂ ਵਿਚਾਲ਼ੇ

ਵਗੇ ਦਰਿਆ

ਕੰਢੇ ਕੰਢੇ ਮੈਂ

ਤਿਸਜੋਤ

ਲਿੰਗ ਭੇਦ

sky pours and                    

the earth blots –

gender gap 
 
ਅੰਬਰ ਵਰ੍ਹਿਆ

ਧਰਤੀ ਧੱਬੇ –

ਲਿੰਗ ਭੇਦ

ਤਿਸਜੋਤ

ਖਾਲੀ ਅੱਖਾਂ

Millions de rêves dérivant par

et milliers de visages

yeux encore vides

 

millions dreams drift through

and thousands of faces    

yet empty eyes

 

ਸੁਪਨੇ ਲੰਘਦੇ ਲੱਖਾਂ

ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਚਿਹਰੇ

ਫਿਰ ਵੀ ਖਾਲੀ ਅੱਖਾਂ

ਤਿਸਜੋਤ

ਵਿਸਮਾਦ

ਚਿਤਰ: ਅਵਨੀ

ਬੇਲਿਬਾਸ ਰੂਹ –

ਹੰਝੂ ਚੁਗ ਰਿਹਾ

ਕਮੀਜ਼ ਦਾ ਕਾਲਰ

ਤਿਸਜੋਤ

ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ

ਬੜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ

ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਕੀਤਾ ਯਾਦ

ਅਪਣੇ ਬੰਬ ਬਣਾਕੇ

ਤਿਸਜੋਤ

ਔਰਤ ਤੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ

ਬ੍ਰਹਮੰਡ, ਕਾਇਆਨਾਤ

ਦਸ਼ਮਲਵ, ਸਿਫਰ

ਔਰਤ

ਤਿਸਜੋਤ

ਕਿਆਮਤ

ਮਾਂ ਪੜ੍ਹੇ ਪੁਸਤਕ

‘ਕਿਆਮਤ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ’

ਕੁੱਖ ‘ਚ ਬੱਚਾ

ਤਿਸਜੋਤ

ਖਾਲੀ ਥਾਂ

ਭਰਿਆ ਸਰਵਰ
ਪੌਣ ਸੁਗੰਧੀਆਂ
ਸੱਜਣ ਦੀ ਥਾਂ ਖਾਲੀ

ਤਿਸਜੋਤ