ਸੰਧਿਆ

ਸੰਧਿਆ ਵੇਲਾ
ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ ਰਲ ਰਹੀ 
ਪਾਠ ਤੇ ਸ਼ੰਖ ਦੀ ਆਵਾਜ਼

ਸੰਜੇ ਸਨਨ

ਕਸ਼ਮੀਰ

ਵਾਦੀ-ਏ-ਕਸ਼ਮੀਰ
ਬਰਫ਼ ‘ਚ ਗੂੰਜ ਰਹੀ
ਬੇਨਾਮ ਗੋਲੀ

ਨਿਰਮਲ ਬਰਾੜ 

ਮਿਲਣੀ

ਜਸਦੀਪ ਸਿੰਘ (Photo -debogrm)

ਤੱਰ ਮਿਲਨੀ
ਨਿੱਘਾਂ ਭਰੀ
ਵਾਹਗਾ ਬਾਰਡਰ ਤੇ…

ਕਰਾਸ کراس

ਰਫ਼ਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ

ਮੋਰਚਿਆਂ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਫੌਜੀ

ਮੋਢੀਂ ਚੁੱਕ ਕਰਾਸ

ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ

رفلاں نال لیس
مورچیاں ولّ جاندے فوجی
موڈھیں چکّ کراس

دربارا سنگھ

ਕਾਲ਼ੀ ਕੰਧ کالی کندھ

on the darkened wall

of my dead brother’s bedroom

the dates and how tall

Nick Virgilio

ਮੇਰੇ ਮੋਏ ਵੀਰ ਦੇ

ਬੈੱਡਰੂਮ ਦੀ ਕਾਲ਼ੀ ਕੰਧ ‘ਤੇ

ਕਿਹੜੀ ਮਿਤੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾਂ ਕੱਦ

ਨਿੱਕ ਵਰਜਿਲਿਓ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

میرے موئے ویر دے
بیڈروم دی کالی کندھ ‘تے
کِہڑی مِتی نوں کِنا کدّ

نِکّ ورجلیو
پنجابی انُواد : امرجِیت ساتھی
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਤਾਰ تار

telegram in hand.

the shadow of the marine

darkens our screen door

Nick Virgilio

ਹੱਥ ਵਿਚ ਤਾਰ.

ਡਾਕੀਏ ਦੀ ਛਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀ

ਦਰ ਦੀ ਚਿੱਕ ਹਨੇਰੀ

ਨਿੱਕ ਵਰਜਿਲਿਓ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਨਿੱਕ ਵਰਜਿਲਿਓ ਦੇ ਭਰਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਤਾਰ ਲੈਕੇ ਨੌਸੈਨਿਕ ਆਇਆ ਸੀ।

ہتّھ وِچ تار
ڈاکئے  دی چھاں نے کیتی
در دی چِک ہنیری

نِکّ ورجلیو
پنجابی انُواد : امرجِیت ساتھی
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

نوٹ : نِکّ ورجلیو دے بھرا دی موت دی تار لے کے ڈاکیئا آیا سی

ਅਗਿਆਤ ਫੁੱਲ اگیات پھُلّ

deep in rank grass,

through a bullet-riddled helmet:

an unknown flower

Nick Virgilio

ਦੂਰ ਨਿਕੱਮੇ ਘਾਹ ਵਿਚ

ਗੋਲ਼ੀਆਂ-ਬਿੰਨ੍ਹੀ ਹੈੱਲਮਟ ਵਿਚੋਂ:

ਇਕ ਅਗਿਆਤ ਫੁੱਲ

ਨਿੱਕ ਵਰਜਿਲਿਓ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਅਪਣੇ ਭਰਾ ਲਾਰੈਂਸ ਵਰਜਿਲਿਓ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਜੋ ਵੀਟਨਾਮ ਦੇ ਯੁਧ ਵਿਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

دور نکمے گھاہ وچ
گولیاں-بنھی ہیلمٹ وچوں:
اِک اگیات پھُلّ

نِکّ ورجلیو

نوٹ: آپنے بھرا لارینس ورجلیو دی یاد وچ جو ویئتنام دے یُدھ وچ ماریا گیا سی۔
پنجابی انُواد : امرجِیت ساتھی
شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ
ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਰੂਪ : ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਕਬਰਾਂ

ਕਬਰਾਂ ‘ਤੇ ਡਿਗਿਆ ਬੰਬ

ਠਹਾਕੇ ਜਿਹਾ ਧਮਾਕਾ

ਬੜੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਸੁਣਿਆ

ਜਗਜੀਤ ਸੰਧੂ

قبراں تے ڈگیا بمب
تھہاکے جہا دھماکہ
بڑئ دور تُک سُنیا

جگجیت سندھو

جسوندر : لّپئ انتر

ਲਿੱਪੀਅੰਤਰ: ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਜੰਗ ੩

ਫੌਜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਲਾਸ਼ਾਂ

ਘਰ ਪਹੁੰਚੀਆਂ

ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੇ ਦਿਨ

ਸੁਰਜੀਤ ਕਲਸੀ

ਜੰਗ ੨

ਹੋਇਆ ਬੰਬ ਧਮਾਕਾ

ਦੁੱਧ-ਲਹੂ ਦੀ ਅੰਤਮ ਬੂੰਦ

ਚੁੰਘ ਰਿਹਾ ਬੱਚਾ

ਸੁਰਜੀਤ ਕਲਸੀ

ਜੰਗ ੧

ਧਰਤੀ ਚਿਥੜੇ ਚਿਥੜੇ

ਚੁਫੇਰੇ ਜੰਗ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ

ਅੰਬਰ ਗਹਿਰੀ ਧੁੰਦ

ਸੁਰਜੀਤ ਕਲਸੀ

ਧੁੰਦ

the mountain world

the valley world

–all that haze between

John Brandi

ਪਰਬਤ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ

ਵਾਦੀ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ

— ਕਿੰਨੀਂ ਧੁੰਦ ਵਿਚਾਲ਼ੇ

ਜੌਨ ਬਰੈਂਡੀ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਗੁਆਚੇ ਗੀਤ

song cycles

lost in the woods;

the last throat pierced

ਗੀਤ ਘੁੰਮ ਰਿਹੈ

ਗੁਆਚਿਆ ਜੰਗਲ਼ ਵਿਚ;

ਆਖਰੀ ਗਲ਼ਾ ਕਟ ਚੁਕਿਐ

ਡਾਇਨਾ ਡੀ ਪਰਾਈਮੋ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ

ਬੜੇ ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ

ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਕੀਤਾ ਯਾਦ

ਅਪਣੇ ਬੰਬ ਬਣਾਕੇ

ਤਿਸਜੋਤ

ਸਮਾਧਾਂ ਦੀ ਚੁੱਪ

war mausoleum

a bird’s chirping

breaks the silence

Andrea Cecon

ਜੰਗੀ ਸਮਾਧਾਂ

ਇਕ ਪੰਛੀ ਦੀ ਚਹਿਚਹਾਟ

ਚੁੱਪ ਤੋੜਦੀ

ਐਂਦਰੀਆ ਚੇਕਨ

ਬੇਘਰੇ

Rain is falling

By my window, I think

Of the homeless people

Douglas C. Pontes, 9 years, Brazil.

ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ

ਬਾਰੀ ਦੇ ਬਾਹਰ, ਮੈਂ ਸੋਚ ਰਿਹਾਂ

ਬੇਘਰ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ

ਡਗਲਸ ਸੀ. ਪੌਂਟੇਸ, ੯ ਵਰਸ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ।

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਚੁਰਾਸੀ

ਝੰਡੇ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿਚ

ਡੰਡਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ

ਪੈੜ

ਘਰ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਪੈੜ

ਤਾਜ਼ੀ ਡਿੱਗੀ ਬਰਫ਼ ‘ਤੇ

ਇਕ ਫੌੜੀ ਇਕ ਪੈਰ

-ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਤ ਹੈ ਜੋ ਨਿੱਤ ਦਿਨ ਧਰਤ ਵਿਛੀਆਂ ਸੁਰੰਗਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਅਦੁੱਤੀ ਭਾਰ

ਤਾਬੂਤ ਬੇਨਜ਼ੀਰ –

ਅਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਚੁੱਕਿਆ

ਅਪਣੀ ਲਾਸ਼ ਦਾ ਭਾਰ

 – ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਬੇਨਜ਼ੀਰ = ਲਾਸਾਨੀ, ਅਦੁੱਤੀ, ਅਤੁੱਲ, ਅਨੋਖਾ, ਅਨੂਪ, ਲਾਜਵਾਬ, ਬੇਜੋੜ, ਅਨੂਠਾ ਅਤੇ ਨਿਰਾਲਾ।

ਕਰਫਿਉ/curfew

the silence of prisons…

in the childless streets

only the guns are playing

Sathi

ਕੈਦਖ਼ਾਨੇ ਦੀ ਚੁੱਪ….

ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਹਰ ਗਲ਼ੀ

ਰਹੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਖੇਲ

ਸਾਥੀ

ਘਾਤਕ ਦੂਣਾ ਜੀਵੇ!

ਐਟਮ ਬੰਬ ਗਿਰਾਇਆ

ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾਂ ਵਿਚ ਲੱਖਾਂ ਮਾਰੇ

ਭੋਗੇ ਬੰਨਵੇਂ ਸਾਲ

ਨੋਟ: ਹੀਰੋਸ਼ੀਮਾ ਉੱਤੇ ਐਟਮ ਬੰਬ ਗਿਰਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪਾਇਲਟ ਅੱਜ ੯੨ ਸਾਲ ਦਾ ਹੋਕੇ ਮਿਰਆ ਹੈ।

ਰੱਤੜੇ ਬੱਦਲ਼

golden temple spires
standing against blood red clouds
sunset or sunrise?

John Snyder (USA)

ਸੋਨ ਮੰਦਰ ਦੇ ਕਲਸ

ਪਿੱਛੇ ਰੱਤੜੇ ਬੱਦਲ਼

ਸੰਧਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਰਘੀ ?

ਜ੍ਹੋਨ ਸਨਾਈਡਰ (ਯੂ ਐੱਸ ਏ)

ਨੋਟ: ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਮਾਇਆਨਮਾਰ (ਬਰਮਾਂ) ਵਿਚ ਹਾਲੇ ਹੀ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਬਿੰਬ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਸਮੇ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਬੰਧਨਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਸਰਵਵਿਆਪਕ ਹਾਇਕੂ ਹੈ।

ਬਘਿਆੜ

howling wolves….

there’s still enough light

to find our way home

Billie Wilson (USA)

ਚਾਂਗਰਦੇ ਬਘਿਆੜ….

ਘਰ ਦਾ ਰਾਹ ਲੱਭਣ ਲਈ

ਅਜੇ ਤਕ ਕਾਫੀ ਲੋ ਹੈ

ਬਿੱਲੀ ਵਿਲਸਨ (ਯੂ ਐੱਸ ਏ)