ਮਹਿਕ

ਬਰਸਾਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੀਂਹ 
ਮਨ ਨ੍ਸ਼ਿਆਵੇ 
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮਹਿਕ

ਧਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ 

ਸੂਰਜ

 ਧਰਮਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੰਗੂ

ਮੋਤੀ ਬਣਿਆਂ ਸੂਰਜ
ਮੈ ਫੜਿਆ
ਉਂਗਲਾਂ ‘ਚ

حائیکو بارے

لیکھک : امرجیت ساتھی

شاہ مُکھی روپ : جسوِندر سِنگھ

حائیکو

کِشت ۔۱

پنجابی ساحِت وِّچ نواں کاو روپ : حائیکو

امرجِیت ساتھی

حائیکو بارے

جاپانی بھاشا وِّچ صدِیاں توں لِکھی جا رہی کوِتا حائیکو دُنِیاں وِّچ سبھ توں سنکھِپت کوِتا منی جاندی ہیی اِکو ساہ وِّچ کہی جان والی کوِتا ۔ جِس وِچ  دُھنی اِکایاں نوں ۵۔۷۔۵ کرکے تِن پنکتِیاں وِچ لِکھیا ہُندا ہیی ۔حائیکو وِیہوِیں صدی وِّچ اِّک انتر۔راشٹری سِنف کرکے وِکست ہوی ہے ایہہ ہُن دُنِیا دِیاں لگبھگ سارِیاں بولِیاں وِّچ لِکھی جا رہی ہے حایکو دے  روپ اتے تھِیم وچ  نویں نویں تجربے ہو رہے حن۔

حر بولی اِس نوں آپنے سُبھا انُسار ڈھال رہی ہے۔پنجابی ساحِت اندر وی اِس دا آگاز ہو چُکا ہے۔حایکو بارے جانکاری بھرپور لیکھاں دٖی ایہہ لڑی ارنبھ کِیتی جا رہی ہےِ۔  حایکو دے جنم دی کتھا بڑی دِلچسپ ہے۔جاپان وَچ صدِیاں توں اِک لنبی لڑِیدار کوِتا لِکھن دی پرمپرا سی جِس نوں ،حایکاے نو رَینگا کہا جاندا سی

اِس نوں بہُت سارے کوی اِکّٹھے ہوکے لِکھدے سن۔ اِک کوی کوِتا دا مُڈھلا بند پیش کردا سی ۔جِس نوں -ہوکوُ -کہا جاندا سی ۔ کیونکہ کِسے  کوی نوں وی ہوکو لِکھن لءی کِہا جا سکدا سی اِس لءی بھاگ لَین والے  سارے کوی آپنا آپنا مُڈھلا بند لِکھ کے لیاوندے پر جو ہوکوُ لڑِیدار کوِتا لِکھن لءی نا ورتے جاندے اوہ  وکھرے لِکھ لءے

جاندے سن اِس لءی ہولی ہولی حوکوُ دا  آپنا ط وکھرا استھان بن گِیا۔اُنِیویں صدی دے اکھِیر وِچ جاپانی کوی  اتے آلوچک شِکی ماساؤکا   نے ہوکوُ نوں لڑِیدار کوِتا نالوں وّکھرا کر لیا اتے اِس نوں حایکوُ دا نام دے دِتا۔ بیشّک حایکوُ نوں کِسے اِک پرِیبھاشا  وِچ نہیں بنہیا جا سکدا پر امرِیکہ دی حایکوُ سُسایٹی دی دِتی ہوءی پرِیبھاشا حاءیکوُ دی آتما دے نیڑ تیڑ جا پہُنچدی ہے

“Haiku: A poem recording the essence of a moment keenly perceived, in which Nature is linked to human nature”.

سو حایکوُ بہُت ہی تیبرتہ نال انُبھو کِیتے چھِن دا بیان ہے جِس وِچ قُدرت اتے منُکھی فِترت دی سانجھ دِسدی ہے۔ نامور جاپانی کویاں دے کُجھ حایکوُ پیش حن۔

اندھکار وِچ مورکھ

حّتھ جِنگھاں نوں پاوے

پھِرے بھالدا جُگنو

باشو(1644-1694)

اِک تِتلی

کُڑی دے راہ وِچ

کدے اّگے کدے پِچھے

چیو-نی (1775-1701) گُرمُکھی: پرمِندر سہڈھی

مونسون دا مینہ

چڑھدا دریا دیکھدے

کنڈھے دے دو گھر

یوسا بوسون (1783-1716)

چِڑیاں چہکن

رّب دے ساہمنے وی

نہ بدلن آواز

کوبایاسی (1827-1763) گُرمُکھی: پرمِندر سوڈھی

ڈھّٹھے گھر دے وِہڑے

ناشپاتی دا بوٹا پھلیا

کدے یُدھ ہویا سی اِتھے

شِکی ماساوکا 1902-1867

سوچاں کِس دِشا ‘چ

جانا ہے میں

بیفِکر وگ رہی ہوا

سانوتکا تانودا (1940-1882)

بھاری گّڈی نے

ساری سڑک ہِلاءی

اِکو تِتلی نوں جگاکے

کُرو یاگی شوحا- 1771-1727

بگلا ٹھُنگاں مارے

جد تّک کھِنڈ نہ جاوے

پانی اُتلا چند

زوُیریؤ 1628-1548

……………….. باکی اگلی کِشت وِچ