ਨਵਾਂ ਸਾਲ نواں سال

ਨਵਾਂ ਸਾਲ…

ਯਾਦਾਂ ‘ਚ ਉਤਰੇ

ਵਿੱਛੜੇ ਸੱਜਣ ਬੇਲੀ

ਸੰਦੀਪ ਸੀਤਲ

 نواں سال
یاداں ‘چ اترے
وچھڑے سجن بیلی

سندیپ سیتل

ਨਵਾਂ ਸਾਲ نواں سال

ਨਵਾਂ ਸਾਲ…

ਤਰੀਕ ਤੋਂ ਸਿਵਾ

ਸਭ ਕੁਝ ਓਹੋ

ਦੀਪੀ ਸੰਧੂ

نواں سال
طریق توں سوا
سبھ کجھ اوہو

دیپی سندھو

ਨਵਾਂ ਸਾਲ نواں سال

ਨਵਾਂ ਸਾਲ–

ਨਵਾਂ ਕਾਰਡ ਆਇਆ

ਸ਼ਬਦ ਪੁਰਾਣੇ

ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਏ

نواں سال
نواں کارڈ آیا
شبد پرانے

ستنتر رائے

ਨਵਾਂ ਸਾਲ

the new year–

the envelop made from

an old calender

Dimitar Anakiev, Slovenia.

ਨਵਾਂ ਸਾਲ–

ਪੁਰਾਣੇ ਕੈਲੰਡਰ ਦਾ

ਬਣਿਆ ਲਿਫਾਫਾ

ਦਮਿਤਰ ਅਨਾਕੀਵ, ਸਲੋਵੈਨੀਆ।

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

نواں سال
پرانے کیلنڈر دا
بنیا لفافہ

دمتر اناکیو، سلووینیا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਹਵੇਲੀ حویلی

ਢਹੀ ਹਵੇਲੀ

ਨਾਲੇ ਢਹਿ ਗਿਆ

ਪੜਦਾਦੇ ਦਾ ਨਾਂ

ਹਰਵਿੰਦਰ ਤਤਲਾ

ڈھہی حویلی
نالے ڈھیہہ گیا
پڑدادے دا ناں

ہروندر تتلا

ਸੈਂਟਾ سینٹا

ਭਰੀਆਂ ਲਾਲ ਜ਼ੁਰਾਬਾਂ

ਅੱਧੀ ਰਾਤੀਂ ਆਇਆ

ਸੈਂਟਾ* ਲੈ ਸੁਗਾਤਾਂ

-ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

*ਇਕ ਲੋਕ ਧਾਰਣਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੈਂਟਾ ਕਲਾਜ(ਸੇਂਟ ਨਿਕੋਲਸ)

ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸੁਗਾਤਾਂ ਲਿਆ ਕੇ ਘਰਾਂ ‘ਚ ਸਜਾਏ ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ ਟ੍ਰੀ ਨੀਚੇ ਰੱਖ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  

 

بھریاں لال زراباں
ادھی راتیں آیا
سینٹا٭ لے سوغاتاں

گرمیت سندھو

٭اک لوک دھارنا انوسار کرسمس توں پہلی رات نوں سینٹا کلاج سینٹ نکولس

بچیاں لئی سوغاتاں لیا کے گھراں ‘چ سجائے کرسمس ٹری نیچے رکھ جاندا ہے۔

ਮਿਰਚਾਂ مرچاں

on the rooftop

spread against white sheets

red chilies left to dry

Mamata Niyogi-nakra

ਛੱਤ ਉੱਪਰ

ਸਫੈਦ ਚਾਦਰਾਂ ਉੱਤੇ

ਸੁੱਕਣੇ ਪਾਈਆਂ ਲਾਲ ਮਿਰਚਾਂ

ਮਾਮਾਤਾ ਨਿਓਗੀ-ਨਾਕਰਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

چھت اپر
سفید چادراں اتے
سکنے پائیاں لال مرچاں

ماماتا نیوگی-ناکرا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਮੈਂ ਕਿੱਥੇ میں کتھے

ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ

ਮੇਰੇ ਨਾਮ ਦੀ ਤਖਤੀ

ਅੰਦਰਲੀ ਕੰਧ ‘ਤੇ ਫੋਟੋ ਟੰਗੀ

ਪਰਾਗ ਰਾਜ ਸਿੰਗਲਾ

گھر دے باہر
میرے نام دی تختی
اندرلی کندھ ‘تے فوٹو ٹنگی

پراگ راج سنگلا

ਚਿੜੀਆਂ چڑیاں

ਮਾਂ ਬਣਾਵੇ

ਆਟੇ ਦੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ…

ਨਿੱਕੀ ਭੋਰ ਚਿੜੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਵੇ

ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ

ماں بناوے
آٹے دیاں چڑیاں
نکی بھور چڑیاں نوں پاوے

دربارا سنگھ

ਬੁੱਕਲ਼ بکل

ਜਾਕਟ ਝੱਟ ਉਤਾਰੀ

ਪਿੰਡ ਪਰਤ ਕੇ ਬਾਪੂ

ਕੰਬਲ਼ ਬੁੱਕਲ਼ ਮਾਰੀ

ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ

جاکٹ جھٹّ اتاری
پنڈ پرط کے باپو
کمبل بکل ماری

گرندرجیت سنگھ

ਅੰਗੀਠੀ انگیٹھی

the pot-bellied stove–

gathering around, recalling

last year’s blizzard

Leroy Kanterman

ਗੋਲ਼-ਮੋਲ਼ ਅੰਗੀਠੀ–

ਦੁਆਲ਼ੇ ‘ਕੱਠ ਹੋ ਕੇ, ਯਾਦ ਕਰਨ

ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦਾ ਝੱਖੜ

ਲੀਰੋਆਏ ਕੈਂਟਰਮੈਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

گول-مول انگیٹھی–
دوالے ‘کٹھّ ہو کے، یاد کرن
پچھلے سال دا جھکھڑ

لیروآئے کینٹرمین

انوواد: امرجیت ساتھی

ਤੋਹਫ਼ਾ تحفہ

year-end gift giving–

five new calendars, but

only one year!

Kristen Deming

ਵਰ੍ਹੇ-ਅੰਤ ਸੁਗਾਤਾਂ–

ਨਵੇਂ ਪੰਜ ਕੈਲੰਡਰ, ਪਰ

ਸਿਰਫ ਇਕੋ ਸਾਲ!

ਕ੍ਰਿਸਟਨ ਡੈਮਿੰਗ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ورھے-انتہے سوغاتاں–
نویں پنج کیلنڈر، پر
صرف اکو سال!

کرسٹن ڈیمنگ

انوواد: امرجیت ساتھی

ਕਰਾਸ کراس

ਰਫ਼ਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ

ਮੋਰਚਿਆਂ ਵੱਲ ਜਾਂਦੇ ਫੌਜੀ

ਮੋਢੀਂ ਚੁੱਕ ਕਰਾਸ

ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ

رفلاں نال لیس
مورچیاں ولّ جاندے فوجی
موڈھیں چکّ کراس

دربارا سنگھ

ਸੈਂਟਾ ਕਲਾਜ਼ سینٹا کلاز

ਪਾ ਸੈਂਟੇ ਦਾ ਬਾਣਾ

ਨਰਸ ਮਰੀਜਾਂ ਨੂੰ

ਫਿਰੇ ਵੰਡਦੀ ਖਾਣਾ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਸੈਂਟਾ = ਸੈਂਟਾ ਕਲਾਜ਼ (ਸੇਂਟ ਨਿਕੋਲਸ)

پا سینٹے دا بانا
نرس مریضاں نوں
پھرے ونڈدی کھانا

امرجیت ساتھی

نوٹ: سینٹا = سینٹا کلاز سینٹ نکولس

ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ بلڈّ پریشر

ਪਰਵਾਸੀ ਪੋਤਾ

ਬੇਬੇ ਨੂੰ ਸਮਝਾਵੇ

ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨ

ਗੁਰਿੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ

پرواسی پوتا
بے بے نوں سمجھاوے
بلڈّ پریشر دی مشین

گرندرجیت سنگھ

ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ کرسمس

ਕ੍ਰਿਸਮਿਸ…

ਟੀ ਵੀ ‘ਤੇ ਮੂਵੀ

ਈਟ, ਲਵ, ਐਂਡ ਪਰੇ

-ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

کرسمس
ٹی وی ‘تے مووی
ایٹ، لوَ، اینڈ پرے

گرمیت سندھو

ਚੰਨ چن

the roofless barn

a rusty bucket

holds the moon

Natalia Rudychev

ਬਿਨਾ ਛੱਤ ਤੋਂ ਛੱਪਰ

ਜਰ-ਖਾਧੀ ਬਾਲਟੀ ਨੇ

ਸਾਂਭ ਰੱਖਿਆ ਚੰਨ

ਨਾਟਾਲੀਆ ਰੁਡੀਚੇਵ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

بنا چھت توں چھپر
جر-کھادھی بالٹی نے
سانبھ رکھیا چن

ناٹالیا رڈیچیو

انوواد: امرجیت ساتھی

ਦੀਵਾਰ دیوار

ਫਤਹਿਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ:

ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਥਾਂ

ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫ਼ਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਇਸ ਥਾਂ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਨੀਹਾਂ ਵਿਚ ਚਿਣਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

پھتہگڑھ صاحب
اٹاں دی دیوار تھاں
سنگمرمر دیاں کندھا

امرجیت ساتھی

نوٹ: گورو گوبند سنگھ جی مہاراج دے چھوٹے صاحبزادیاں زوراور سنگھ اتے فتح سنگھ نوں اس تھاں جیوندیاں نیہاں وچ چنکے شہید کیتا گیا سی۔

ਘਾਹ گھاہ

 

ਵਰ੍ਹਦੀ ਬਰਫ਼

ਮਿਰਗ ਲੱਭੇ

ਸੱਜਰਾ ਘਾਹ

ਹਾਇਗਾ: ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

ورھدی برف
مرگ لبھے
سجرا گھاہ

ہائگا: گرمیت سندھو

ਬੁਢਾਪਾ بڈھاپا

in my old age

even before the scarecrow

I feel ashamed of myself

Issa

ਅਪਣੀ ਬਿਰਧ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ

ਡਰਨੇ ਸਾਹਵੇਂ ਵੀ

ਮੈਂ ਹੋਵਾਂ ਖੁਦ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ

ਇੱਸਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

اپنی بردھ اوستھا وچ
ڈرنے ساہویں وی
میں ہوواں خود توں شرمندہ

اسا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਲਾਟੂ لاٹو

ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਰਾਤ

ਅੰਬਰ ਦੀ ਹਿੱਕ ‘ਤੇ

ਲਟ ਲਟ ਬਲਣ ਚਿਰਾਗ਼

ਮਹਿੰਦਰ ਕੌਰ

مسیا دی رات
امبر دی ہکّ ‘تے
لٹ لٹ بلن چراغ

مہیندر کور

ਤਿੜ تڑ

the cool breeze

makes its home

even in a blade of grass

Issa

ਹਲਕੀ ਸੀਤ ਹਵਾ

ਘਾਹ ਦੇ ਤਿਣਕੇ ਵਿਚ ਵੀ

ਲੈਂਦੀ ਘਰ ਬਣਾ

ਇੱਸਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ہلکی سیت ہوا
گھاہ دے تنکے وچ وی
لیندی گھر بنا

اسا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਢੱਠਾ ਘਰ ڈھٹھا گھر

tumble-down house…

adding to the cold

more cold

Issa

ਟੁੱਟਿਆ-ਫੁੱਟਿਆ ਘਰ…

ਸਰਦੀ ਦੇ ਵਿਚ ਜੋੜੇ

ਸਰਦੀ ਹੋਰ

ਇੱਸਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ٹُٹیا-فُٹیا گھر
سردی دے وچ جوڑے
سردی ہور

اسا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਖੰਭ کھنبھ

ਸਰਦੀ ਕਰੇ ਆਰੰਭ

‘ਵਾ ਵਿਚ ਉੱਡਦੀ ਬਰਫ

ਲਾ ਕੇ ਚਿੱਟੇ ਖੰਭ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

سردی کرے آرنبھ
‘وا وچ اڈدی برف
لا کے چٹے کھنبھ

امرجیت ساتھی

ਗੁਲ-ਲਾਲਾ گل-لالا۔

flame patterned tulips

the old couple

contradict each other

Grant D Savage

ਲਾਟ ਜਿਹੇ ਗੁਲ-ਲਾਲਾ

ਬੁੱਢਾ ਜੋੜਾ ਕਰ ਰਿਹਾ

ਇਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਰੱਦ

ਗਰੈਂਟ ਡੀ ਸੈਵੇਜ਼

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: tulip = ਗੁਲ-ਲਾਲਾ।

ਹਾਇਕੂ ਕੈਨੇਡਾ ਰਵਿਊ ਚੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

لاٹ جہے گُل-لالا
بُڈھا جوڑا کر رہا
اک دوجے نوں ردّ

گرینٹ ڈی سیویز

انوواد: امرجیت ساتھی

نوٹ: tulip = گل-لالا۔

ہائکو کینیڈا رویو چوں دھنواد سہت۔

ਦਲਿਤ دلت

serfs of the soil

digging their graves

as soon as they are born

Henry Thoreau

(The above poem has been taken from ‘Walden; or Life in the Woods’ written by Henry Thoreau in 1854 and presented as a haiku by Ian Marshall in his book about ‘Walden by Haiku’)

ਦਲਿਤ ਦੇਸ਼ ਦੇ

ਪੁੱਟਣ ਅਪਣੀਆਂ ਕਬਰਾਂ

ਜੰਮਣ ਸਾਰ

ਹੈਨਰੀ ਥੌਰਿਉ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

(ਉਪਰੋਕਤ ਕਵਿਤਾ ਹੈਨਰੀ ਥੋਰੀਓ ਦੀ 1854 ਵਿਚ ਲਿਖੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਵਾਲਡਨ; ਔਰ ਲਾਈਫ ਇਨ ਦਾ ਵੁੱਡਜ਼’ ਵਿਚੋਂ ਆਇਨ ਮਾਰਸ਼ਲ ਨੇ ਅਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਵਾਲਡਨ ਬਾਈ ਹਾਇਕੂ’ ਵਿਚ ਹਾਇਕੂ ਰੂਪ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।)

ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵਾਰੇ ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਏ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

دلت دیش دے
پٹن اپنیاں قبراں
جمن سار

ہینری تھوریو

انوواد: امرجیت ساتھی

(اپروکت کویتا ہینری تھوریؤ دی 1854 وچ لکھی پستک ‘والڈن؛ اور لائیپھ ان دا وڈز’ وچوں آئن مارشل نے اپنی پستک ‘والڈن بائی ہائکو’ وچ ہائکو روپ وجوں پیش کیتی ہے۔)

اس ہائکو اتے انوواد وارے تہاڈی رائے دی لوڑ ہے۔

ਤਮਾਸ਼ਾ تماشہ

ਬਾਂਦਰ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ

ਮਜਬੂਰ ਮਦਾਰੀ

ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਾਸਾ

ਜੀਤ ਲਿਖਾਰੀ

ਜੀਤ ਜੀ
ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਗਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਾਇਕੂ ਵਿਧਾ ਵਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਬਿੰਬ ਰੂਪ ਬਣਾਈਏ:
1. ‘ਬਾਂਦਰ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ’ ਇਕ ਤਮਾਸ਼ੇ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ‘ਰਿੱਛ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ’ ਜਾਂ ‘ਮਦਾਰੀ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ’।… ਪਰ ਜੇ ‘ਬਾਂਦਰ ਕਰੇ ਤਮਾਸ਼ਾ’ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਬਾਂਦਰ ਤਮਾਸ਼ਾ ਕਰਦਾ ਦਿਸਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਿੰਬ ਹੈ।
2. ‘ਮਜਬੂਰ ਮਦਾਰੀ’ ਲੇਖਕ ਨੇ ਅਪਣਾ ਨਿਰਣਾ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਦਾਰੀ ਮਜਬੂਰ ਹੈ। ਪਰ ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਦੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸੋਚਣ ਵਾਲ਼ੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਮਦਾਰੀ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਕਿਵੇਂ ਦਰਸਾਈ ਜਾਵੇ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਮਦਾਰੀ ਦੀ ਮਜਬੂਰੀ ਨਜ਼ਰ ਆਈ ? ਕੀ ਇਹ ਉਸ ਦੇ ਪਾਟੇ ਪੁਰਾਣੇ ਕੱਪੜੇ /ਕਮਜੋਰ ਜਿਹੀ ਸਿਹਤ/ਖਾਲੀ ਭਾਂਡੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਮਦਾਰੀ ਦੀ ਹਾਲਤ ਤਰਸਯੋਗ ਜਾਂ ਮਜਬੂਰ ਨਜ਼ਰ ਆਈ ਹੈ?
ਸੋ ਜੋ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦਿਸਿਆ ਉਹਨੂੰ ਹੀ ਦਰਸਾਓ। ਜਿਵੇਂ:
ਭੀਖ ਮਦਾਰੀ ਮੰਗਦਾ/ਦਿਸੇ ਮਦਾਰੀ ਮਾੜਚੂ
3. ‘ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਾਸਾ’ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿੰਬ ਰੂਪ ਵਿਚ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:
ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਫੋਕਸ ਮਦਾਰੀ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਮਜਬੂਰੀ ਵਲ ਵੀ ਲਿਆਂਦਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:
ਬਾਂਦਰ ਕਰੇ ਤਮਾਸ਼ਾ
ਮਦਾਰੀ ਪੱਲੇ ਪੈ ਰਿਹਾ
ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਹਾਸਾ
ਭਾਵ ਲੋਕ ਮਦਾਰੀ ਦਾ ਤਮਾਸ਼ਾ ਵੇਖਕੇ ਖੁਸ਼ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਕਾਸੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ। ਹਾਇਕੂ ਵਿਚ ਹਰ ਸ਼ਬਦ ਅਹਿਮੀਅਤ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੀ ਘਟਨਾ/ਹਾਇਕੂ ਛਿਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਈ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜਾ ਹਾਇਕੂ ਤੁਹਾਡੇ ਅਨੁਭਵ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੇੜਿਓਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੋਵੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਂਭ ਲਵੋ।
ਹਾਇਕੂ ਵਿਧਾ ਵਾਰੇ ਇਹ ਸਿਰਫ ਸੁਝਾ ਹੀ ਹਨ।

باندر دا تماشہ
مجبور مداری
لوکاں دا ہاسہ

 
جیت لکھاری
جیت جی
تسیں اس ہائکو نوں وچار روپ وچ پیش کیتا ہے۔ آگیا ہووے تاں اس ہائکو نوں لے کے ہائکو ودھا وارے وچار وٹاندرا کیتا جا سکدا ہے۔
وچار نوں بمب روپ بنائیے:
1. ‘باندر دا تماشہ’ اک تماشے دا ناں ہے۔ جویں ‘رچھّ دا تماشہ’ جاں ‘مداری دا تماشہ’۔… پر جے ‘باندر کرے تماشہ’ کیہا جاوے تاں باندر تماشہ کردا دسدا ہے جو بمب ہے۔
2. ‘مجبور مداری’ لیکھک نے اپنا نرنا دسیا ہے کہ مداری مجبور ہے۔ پر ہائکو وچ دسیا نہیں درسایا جادا ہے۔ ہن سوچن والی گلّ ہے کہ مداری دی مجبوری کویں درسائی جاوے۔ تہانوں کہڑی چیز توں مداری دی مجبوری نظر آئی ؟ کی ایہہ اس دے پاٹے پرانے کپڑے /کمزور جہی صحتَ/خالی بھانڈے جاں کسے ہور چیز توں مداری دی حالت ترس یوگ جاں مجبور نظر آئی ہے؟
سو جو وی تہانوں دسیا اوہنوں ہی درساؤ۔ جویں:
بھیکھ مداری منگدا/دسے مداری ماڑچو
3. ‘لوکاں دا ہاسہ’ وچار وی ہے پر اس نوں بمب روپ وچ وی لیا جا سکدا ہے:
ہائکو دا پھوکس مداری دی اک ہور مجبوری ول وی لیاندا سکدا ہے:
باندر کرے تماشہ
مداری پلے پے رہا
لوکاں دا ہاسہ
بھاوَ لوک مداری دا تماشہ ویکھکے خوش تاں ہندے ہن پر اس دے کاسے وچ کجھ نہیں پاؤندے۔ ہائکو وچ ہر شبد اہمیت رکھدا ہے۔ اک ہی گھٹنا/ہائکو چھن نوں لے کے کئی ہائکو لکھنے چاہیدے ہن۔ جہڑا ہائکو تہاڈے انوبھوَ نوں ودھ توں ودھ نیڑیوں درساؤندا ہووے اس نوں سانبھ لوو۔
ہائکو ودھا وارے ایہہ صرف سجھا ہی ہن۔

ਪੰਛੀ پنچھی

far, far away

a bird crosses over

the snow-covered mountain

Santoka Teneda

ਦੂਰ, ਬਹੁਤ ਦੂਰ

ਪੰਛੀ ਲੰਘਿਆ ਪਾਰ

ਬਰਫ-ਢਕੇ ਪਰਬਤ ਤੋਂ

ਸਾਨਤੋਕਾ ਤਾਨੇਦਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

دور، بہت دور
پنچھی لنگھیا پار
برپھ-ڈھکے پربت توں

سانتوکا تانیدا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਟੁੱਟੀ ਚੱਪਲ ٹُٹی چپل

ਹਾਇਗਾ: ਦੀਪੀ ਸੰਧੂ

اُچا بنگلا
ٹُٹی چپل
چڑھی چُوبارے

دیپی سندھو

ਬਨਫ਼ਸ਼ਾ بنفشہ

violets have grown

among the ruins

of my burned house

Yagi Shokyu-ni (1713-1781)

ਬਨਫ਼ਸ਼ਾ ਉੱਗੀਆਂ

ਮੇਰੇ ਜਲ਼ੇ ਘਰ ਦੇ

ਖੰਡਰ ਵਿਚ

ਯਾਗੀ ਸ਼ੋਕੀਯੂ-ਨੀ (1713-1781)

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਫੇਸਬੁੱਕ ‘ਤੇ ਇਸ ਹਾਇਕੂ ਵਾਰੇ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਹੋਇਆ ਹੈ:

Arvinder Kaur/ਅਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ

je istrah likhiye…

ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ
ਜਲੇ ਖੰਡਰ ਵਿਚ !

Amarjit Sathi/ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਅਰਵਿੰਦਰ ਜੀ
ਬੜਾ ਹੀ ਸੂਖਮ ਨੁਕਤਾ ਫੜਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਵੀ ਇਹ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ‘ਜਲ਼ੇ ਖੰਡਰ ਵਿਚ’ ਸ਼ਬਦ ‘ਜਲ਼ੇ’ ਖੰਡਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ‘ਜਲ਼ੇ ਘਰ’ ਵਿਚ ਸ਼ਬਦ ‘ਜਲ਼ੇ’ ਘਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਜਲ਼ਿਆ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ‘ਮੇਰੇ ਜਲ਼ੇ ਘਰ ਦੇ’ ਠੀਕ ਲਗਦਾ ਹੈ।…
ਇਕ ਮਿਸਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ:
ਬੱਚੇ ਖੇਡ ਰਹੇ
ਮੇਰੇ ਵੱਡੇ ਘਰ ਦੇ
ਪਿਛਵਾੜੇ ਵਿਚ
ਜਾਂ
ਬੱਚੇ ਖੇਡ ਰਹੇ
ਮੇਰੇ ਘਰ ਦੇ
ਵੱਡੇ ਪਿਛਵਾੜੇ ਵਿਚ
ਪਹਿਲੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਘਰ ਵੱਡਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਪਿਛਵਾੜਾ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੇਰਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ।

 

بنفشہ اگیاں
میرے جلے گھر دے
کھنڈر وچ

یاگی شوکییو-نیکییو 1713-1781

انوواد: امرجیت ساتھی

پھیسبکّ ‘تے اس ہائکو وارے ایہہ وچار وٹاندرا ہویا ہے:

Arvinder Kaur/اروندر کور
je istrah likhiye…
میرے گھر دے
جلے کھنڈر وچ !
Amarjit Sathi/امرجیت ساتھی
اروندر جی
بڑا ہی سوخم نقطہ پھڑیا ہے۔ اس طرحاں وی ایہہ ہائکو لکھیا جا سکدا ہے۔ پر ‘جلے کھنڈر وچ’ شبد ‘جلے’ کھنڈر دا وشیشن بن جاندا ہے اتے ‘جلے گھر’ وچ شبد ‘جلے’ گھر دا وشیشن ہے۔ کیونکہ گھر جلیا ہے اس لئی مینوں ‘میرے جلے گھر دے’ ٹھیک لگدا ہے۔…
اک مثال لیندے ہاں:
بچے کھیڈ رہے
میرے وڈے گھر دے
پچھواڑے وچ
جاں
بچے کھیڈ رہے
میرے گھر دے
وڈے پچھواڑے وچ
پہلے روپ وچ گھر وڈا ہے اتے دوجے روپ وچ پچھواڑا وڈا ہے۔ ایہہ میرا وچار ہے۔

ਵਿਚਾਰ: ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ پنجابی ہائکو وارے وچار: گربچن سنگھ بھلر

ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ

ਉਹਦੀ ਭਾਸ਼ਾਈ-ਰੂਪਕ ਅਨੁਸਾਰਤਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਹੋਣ ਲਗਦੀ ਹੈ | ਗਜ਼ਲ ਨੂੰ ਓਪਰੀ

ਕਹਿਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਚਲਾਈ ਬਹਿਸ ਦੀ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਅਜੇ ਵੀ ਕਦੀ- ਕਦਾਈਂ  ਦਿਸ

ਹੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ | ਪਰ ਗਜ਼ਲ ਨੇ ਨਿਰੋਲ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਅਪਣਾ ਕੇ ਪੱਕੇ ਪੈਰ ਜਮਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹ

ਬਹਿਸ ਜਿੱਤ ਲਈ ਹੈ | ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਅਜਿਹੀ ਬਹਿਸ ਅਜੇ ਵੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ |

ਮਿੰਨੀ-ਕਹਾਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪ ਹੀ ਟੋਟਕਿਆਂ ਅਤੇ ਲਤੀਫਿਆਂ ਨੂੰ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਜੋਂ

ਪੇਸ਼ ਕਰ ਕੇ ਇਹਨੂੰ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਮਹੱਤਵਹੀਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ | ਓਪਰੇ ਨਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ

ਇਕ ਗੱਲ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਪੱਖ ਵਿਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ | ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਦੀਆਂ

ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਚਿਰਾਂ-ਪੁਰਾਣੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ | ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ

ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਵਧੀਆ ਆਧਾਰ ਦਾ ਕੰਮ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ |

ਬਾਲ੍ਹੋ-ਮਾਹੀਏ ਦੇ ਟੱਪੇ ਤਾਂ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ, ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਨੇੜੇ

ਹਨ, ਜਿਵੇਂ

ਦੋ ਪੱਤਰ ਅਨਾਰਾਂ ਦੇ

ਸਾਡੀ ਗਲੀ ਆ ਬਾਲ੍ਹੋ

ਦੁੱਖ ਟੁੱਟਣ ਬਿਮਾਰਾਂ ਦੇ

ਜਾਂ

ਕੋਠੇ ‘ਤੇ ਕਾਂ ਬੋਲੇ

ਚਿੱਠੀ ਆਈ ਮਾਹੀਏ ਦੀ

ਵਿਚ ਬਾਲ੍ਹੋ ਦਾ ਨਾਂ ਬੋਲੇ

ਅਤੇ ਇਉਂ ਹੀ ਸਾਡੀਆਂ ਇਕ-ਤੁਕੀਆਂ ਬੋਲੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ

ਬੋਤਾ ਯਾਰ ਦਾ

ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਆਵੇ

ਉਡਦੀ ਧੂੜ ਦਿੱਸੇ

ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਧਾਰਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ

ਜਿੰਦੇ ਮੇਰੀਏ

ਮਿੱਟੀ ਦੀਏ ਢੇਰੀਏ

ਖਾਕ ਵਿਚ ਰਲ ਜਾਏਂਗੀ

ਜਾਂ

ਨੰਗੇ ਚਰਨੀਂ

ਪ੍ਰੀਤਮ ਫਿਰਦਾ

ਮਾਛੀਵਾੜੇ ਵਿਚ ਵਣ ਦੇ

ਵੀ ਹਾਇਕੂ ਤੋਂ ਕੋਈ ਦੂਰ ਨਹੀਂ |

ਤਾਂ ਵੀ ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ ਵਾਲਾ ਡਰ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਚ ਵੀ ਹੈ | ਕਿਤੇ ਲੇਖਕ

ਇਸਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੁਗਲੀਆ, ਸੌਖਾ ਅਤੇ ਚੁਟਕੀ-ਮਾਰਵਾਂ ਰਚਨਾ-ਕਾਰਜ ਹੀ ਨਾ ਸਮਝਣ ਲੱਗ

ਪੈਣ | ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿਚੋਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਨੇਕ

ਮਿਸਾਲਾਂ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ |

ਮੈਨੂੰ ਤੁਹਾਥੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ ਚਾਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਨਿੱਗਰ ਰਚਨਾ,

ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਹੈ, ਬਾਲਾਂ ਦੀ ਕਾਵਿ-ਉਡਾਰੀ ‘ਹਰੇ ਹਰੇ ਤਾਰੇ’ ਹੈ | ਰਚਨਾਕਾਰਾਂ

ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਕਾਵਿਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕ, ਦੋਵੇਂ ਭਾਂਤ ਦੀ

ਪ੍ਰਪੱਕਤਾ ਹੈ | ਸ਼ਾਇਦ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਦੀ ਨਿਰਛਲਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ

ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਹੀ ਇਹਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋਵੇ ! ‘ਨੀਲਾ ਅੰਬਰ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ’ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ

ਅਨੁਵਾਦ ਭਾਵੇਂ ਆਮ ਕਰਕੇ ਹਿੰਦੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾਈ ਰੂਪਾਂਤਰਨ ਹੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ ਨੇ ਕਈ ਥਾਂ ਉਹਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਨਾਲੋਂ ਚੰਗੇਰਾ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ | ‘ਪਲ-ਛਿਣ’

ਅਤੇ ‘ਖਿਵਣ’ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਭਾਵੇਂ ਸਾਧਾਰਨ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤੱਕ ਹੈ, ਪਰ

ਇਹਨਾਂ ਵਿਚਲੇ ਵਧੀਆ ਹਾਇਕੂ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਜ਼ਰੂਰ

ਕਰਦੇ ਹਨ |

— ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਭੁੱਲਰ

  

  

پنجابی ہائکو وارے وچار: گربچن سنگھ بھلر

پنجابی ہائکو وارے نامور لیکھک گربچن سنگھ بھلر دے وچار: پنجابی وچ جدوں کوئی نواں ساہتک روپ ساہمنے آؤندا ہے، پنجابی نال اوہدی بھاشائی-روپکئی انوسارتا بارے چرچہ ہون لگدی ہے |

غزل نوں اوپری کہن والیاں دی چلائی بحث دی رہند-کھونہد اجے وی کدی- کدائیں دس ہی پیندی ہے | پر غزل …نے نرول پنجابی رنگ اپنا کے پکے پیر جماؤندیاں ایہہ بحث جت لئی ہے |

منی کہانی بارے اجیہی بحث اجے وی چل رہی ہے

اوپرے ناں دے باو جود اک گلّ ہائکو دے پکھ وچ جاندی ہے | پنجابی وچ اجہیاں چھوٹے آکار دیاں کاو-رچناواں دی چراں-پرانی پرمپرا ہے | ایہہ پرمپرا ہائکو دی پروانگی اتے وکاس لئی ودھیا آدھار دا کم دے سکدی ہے

بالھو-ماہیئے دے ٹپے تاں بنتر اتے وچار، دوواں پکھاں توں ہائکو دے نیڑے ہن، جویں دو پتر اناراں دے ساڈی گلی آ بالھو دکھ ٹٹن بیماراں دے جاں کوٹھے ‘تے کاں بولے چٹھی آئی ماہیئے دی وچ بالھو دا ناں بولے اتے ایوں ہی ساڈیاں اک-تکیاں بولیاں، جویں بوتا یار دا نظر نہ آوے اڈدی دھوڑ دسے اتے دھارمک دھارناواں، جویں جندے میریئے مٹی دیئے ڈھیریئے خاک وچ رل جائینگی جاں ننگے چرنیں پریتم پھردا ماچھیواڑے وچ ون دے وی ہائکو توں کوئی دور نہیں | تاں وی منی کہانی والا ڈر ہائکو دے سنبندھ وچ وی ہے | کتے لیکھک اسنوں وی شغلیا، سوکھا اتے چٹکی-مارواں رچنا-کارج ہی نہ سمجھن لگّ پین | ہائکو دے ناں ‘تے رسالیاں وچ چھپدیاں رچناواں وچوں اجہیاں انیک مثالاں مل جاندیاں ہن | مینوں تہاتھوں پراپت ہوئیاں چار پستکاں وچوں سبھ توں نگر رچنا، دلچسپ گلّ ہے، بالاں دی کاوَ-اڈاری ‘ہرے ہرے تارے’ ہے

رچناکاراں دی چھوٹی عمر دے باو جود ایہناں وچ کاوک اتے وچارک، دوویں بھانت دی پرپکتا ہے |شاید اوہناں دی چھوٹی عمر دی نرچھلتا اتے پرکرتی نال نیڑتا ہی ایہدا کارن ہووے ! ‘نیلا امبر گونج رہا’ دا پنجابی انوواد بھاویں عامَ کرکے ہندی انوواد دا بھاشائی روپانترن ہی ہے، تاں وی امرجیت ساتھی نے کئی تھاں اوہنوں ہندی نالوں چنگیرا بنا دتا ہے | ‘پل-چھن’ اتے ‘کھون’ دیاں رچناواں دا پسارا بھاویں سادھارن توں ودھیا تکّ ہے، پر ایہناں وچلے ودھیا ہائکو پنجابی ہائکو دے بھوکھ دی نشاندیہی ضرور کردے ہن   

 



ਬਾਂਗ بانگ

winter rain

falls on cow-shed;

a cock crows

Buson

ਸਿਆਲ਼ ਦਾ ਮੀਂਹ

ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਢਾਰੇ ‘ਤੇ ਪੈਂਦਾ;

ਮੁਰਗਾ ਦੇਵੇ ਬਾਂਗਾਂ

ਬੂਸੋਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

سیال دا مینہہ
پشواں دے ڈھارے ‘تے پیندا؛
مرغا دیوے بانگاں

بوسون

انوواد: امرجیت ساتھی

ਉਡੀਕ اڈیک

ਠੰਢ, ਭਾਰੀ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ

ਰੁੱਖ ਕਹਿੰਦੇ ਜਾਪਣ

ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਦੂਰ ਬਸੰਤ

ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

ٹھنڈھ، بھاری برفباری
رکھ کہندے جاپن
کنی کو دور بسنت

گرمیت سندھو

ਖਾਬ خواب

ਨਿੱਕੀ ਓੁਮਰ

ਵੱਡਾ ਬਸਤਾ…

ਮਾਂ ਬਾਪ ਦੇ ਖਾਬ

ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਏ



نکی اومر
وڈا بستا…
ماں باپ دے خواب

ستنتر رائے

ਬਰਫੀਲਾ ਬਾਗ برفیلہ باغ

hard to imagine

our garden

under the snow

Mike Montreuil

ਔਖਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਾਉਣਾ

ਅਪਣਾ ਬਾਗ-ਬਗੀਚਾ

ਦੱਬਿਆ ਬਰਫ ਹੇਠ

ਮਾਈਕ ਮੌਨਟਰਿਊਇਲ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਹਾਇਕੂ ਕੇਨੇਡਾ ‘ਚੋਂ ਧਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

اوکھا انومان لاؤنا
اپنا باغ-باغیچہ
دبیا برف ہیٹھ

مائیک مونٹریوئل

انوواد: امرجیت ساتھی

نوٹ: ہائکو کنیڈا ‘چوں دھنواد سہت۔

ਸਿਵਾ سوا

ਬਲਦਾ ਸਿਵਾ…

ਵੱਜਦਾ ਡੀ.ਜੇ

ਪੈਲੇਸ ਅੱਗੇ ਮੜ੍ਹੀਆਂ

ਹਰਵਿੰਦਰ ਤਤਲਾ

بلدا سوا…
وجدا ڈی.جے
پیلیس اگے مڑھیاں

ہروندر تتلا

ਸਰਦੀ سردی

winter, frozen ground

the hen hesitates

to place the other foot

Bruno Hulin, France.

ਸਰਦੀ, ਜਮੀਂ ਜਮੀਨ

ਮੁਰਗੀ ਝਿਜਕੇ

ਅਗਲਾ ਪੈਰ ਰੱਖਣੋਂ

ਬਰੂਨੋ ਹਿਉਲਿਨ, ਫਰਾਂਸ।

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

سردی، جمیں زمین
مرغی جھجکے
اگلا پیر رکھنوں

برونو ہیولن، فرانس۔

انوواد: امرجیت ساتھی

ਯਾਦ یاد

a middle-aged arab

contemplates the snow-covered square

and remembers sand

Sam Yada Cannarozzi, France.

ਅਧਖੜ ਅਰਬੀ ਬੰਦਾ

ਬਰਫ-ਢਕਿਆ ਚੌਂਕ ਤੱਕ ਕੇ

ਕਰੇ ਮਾਰੂਥਲ ਯਾਦ

ਸੈਮ ਯਦਾ ਕੱਨਾਰੋਜ਼ੀ, ਫਰਾਂਸ।

ਅਨੁਵਾਦ:ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ادھکھڑ عربی بندہ
برپھ-ڈھکیا چونک تکّ کے
کرے ماروتھل یاد

سیم یدا کناروزی، فرانس۔

انوواد:امرجیت ساتھی

ਕਾਹਲ کاہل

ਕਾਹਲ…

ਦੇਸ ਜਾਣ ਦੀ

ਫਿਰ, ਪਰਤ ਆਉਣ ਦੀ

ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

کاہل
دیس جان دی
پھر، پرط آؤن دی

گرمیت سندھو

ਪੀਹਣਾ پیہنا

ਕਰਨਾ ਪੀਹਣਾ

ਬੇਬੇ ਭਾਲ਼ਦੀ ਛੱਜ…

ਭੜੋਲਾ ਸੱਖਣਾ

ਦੀਪੀ ਸੰਧੂ

کرنا پیہنا
بے بے بھالدی چھجّ
بھڑولا سکھنا

دیپی سندھو

ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਕਾਨਫਰੰਸ 2010

ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਕਾਨਫਰੰਸ 2010: ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਫੋਰਮ ਵਲੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ਼  08/11/2010 ਨੂੰ ਕਰਵਾਈ ਗਈ।

ਫੋਟੋ ਵਿਚ:

(ਖਲੋਤੇ) ਹਰਵਿੰਦਰ ਤਤਲਾ, ਅਵਨਿੰਦਰ ਮਾਂਗਟ, ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ, ਅਜਮੇਰ ਰੋਡੇ, ਪਰਮਿੰਦਰ ਸੋਢੀ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ, ਸੁਰਿੰਦਰ ਸਾਥੀ, ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ, ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ, ਸਵਰਨ ਸਿੰਘ, ਦਵਿੰਦਰ ਪਾਠਕ ਰੂਬਲ, ਰਾਜਦੀਪ ਕਾਹਲੋਂ।

(ਬੈਠੇ) ਡਾ ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਬਰਾੜ, ਡਾ ਸਤਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂਰ, ਡਾ ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਅਤੇ ਜੌਨ ਬਰੈਂਡੀ।

پنجابی ہائکو کانفرنس 2010: پنجابی ہائکو فورم ولوں پنجابی وبھاگ، پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ دے سہیوگ نال  08/11/2010 نوں کروائی گئی۔

فوٹو وچ:

کھلوتے ہروندر تتلا، اونندر مانگٹ، گرمیت سندھو، اجمیر روڈے، پرمندر سوڈھی، امرجیت ساتھی، سریندر ساتھی، دربارا سنگھ، گرپریت، سورن سنگھ، دوندر پاٹھک روبل، راجدیپ کاہلوں۔

بیٹھے ڈاکٹر راجندرپال براڑ، ڈاکٹر ستندر سنگھ نور، ڈاکٹر جسپال سنگھ، سرجیت پاتر اتے جون برینڈی۔

ਪੱਤੇ

Photo by: Prem Singh (with thanks from Facebook)

ਬੁੱਢੇ, ਅਧਖੜ

ਅਤੇ ਗੱਭਰੂ…

ਇਕੋ ਬੂਟੇ ਦੇ ਪੱਤੇ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

بُڈھے اّدھکھڑ

اتے گبھرو

اِکو بوٹے دے پّتے

امرجیت ساتھی

شاھمئکھی:جسوندر سنگھ

ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ ਲਿੱਪੀਅੰਤਰ:ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ

ਉਡੀਕ اڈیک

the awaited one’s

distant footsteps

on fallen leaves…

Buson

ਆਉਣ ਵਾਲ਼ੇ ਦੀ

ਪੈੜ-ਚਾਲ ਦੂਰ

ਝੜੇ ਪੱਤਿਆਂ ‘ਤੇ…

ਬੂਸੋਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

آؤن والے دی
پیڑ-چال دور
جھڑے پتیاں ‘تے…

بوسون

انوواد: امرجیت ساتھی

ਯਾਦ یاد

ਤੇਰੀ ਯਾਦ…

ਕਿਚਨ-ਗਾਰਡਨ ਵਿਚ

ਪੁਦੀਨੇ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂ

ਮਹਿੰਦਰ ਰਿਸ਼ਮ

تیری یاد…
کچن-گارڈن وچ
پدینے دی خوشبو

مہیندر رشم

ਹਨੇਰ ہنیر

caught–

a firefly

in the mind’s darkness

Buson

ਫਸਿਆ–

ਇਕ ਜੁਗਨੂੰ

ਮਨ ਦੇ ਹਨੇਰ ਵਿਚ

ਬੂਸੋਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

پھسیا–
اک جگنوں
من دے ہنیر وچ

بوسون

انوواد: امرجیت ساتھی

ਟੱਲੀ ٹلی

ਅੰਨ ਪਕਾਵੇ ਮਾਂ

ਪੁੱਤ ਦਿਨੇ ਵੀ ਟੱਲੀ

ਰੋਟੀ ਖਾਵੇ ਕਾਂ

ਸੰਨੀ ਮਰਜਾਣਾ

انّ پکاوے ماں
پتّ دنے وی ٹلی
روٹی کھاوے کاں

سنی مرجانا

ਬਰਫ

such a lot of snow

to do snow-viewing

there’s no place to go

Buson

ਏਨੀ ਬਰਫ ਪਈ

ਬਰਫ-ਵੇਖਣ ਜਾਣ ਨੂੰ

ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਾ ਰਹੀ

ਬੂਸੋਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

اینی برف پئی
برپھ-ویکھن جان نوں
کوئی تھاں نہ رہی

بوسون

انوواد: امرجیت ساتھی

ਗੁਲਦਾਓਦੀ

ah, in the corner

look again–

winter chrysanthemum, red

Teijo Nakamura

ਵਾਹ, ਖੂੰਜੇ ਵਿਚ

ਮੁੜ ਵੇਖ–

ਸਰਦੀ ਦੀ ਗੁਲਦਾਓਦੀ, ਲਾਲ

ਤੀਆਈਜੋ ਨਾਕਾਮੂਰਾ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

واہ، کھونجے وچ
مڑ ویکھ–
سردی دی گلداؤدی، لال

تیائیجو ناکامورا

انوواد: امرجیت ساتھی

ਕਿੱਕਰਾਂ ککراں

ਆਥਣ ਦਾ ਸੂਰਜ:

ਕਿੱਕਰਾਂ ‘ਚ ਉਲਝਿਆ

ਕਟਿਆ ਪਤੰਗ

ਅਮਰਾਓ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ

آتھن دا سورج
ککراں ‘چ الجھیا
کٹیا پتنگ

امراؤ سنگھ گلّ

ਬੱਤੀਆਂ بتیاں

ਖਿੜੀ ਬਰਫ ਚੁਫੇਰੇ…

ਪੀਲ਼ੀ ਪੀਲ਼ੀ ਲੱਗੇ

ਸ਼ਾਹ-ਮਾਰਗ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

کھڑی برف چپھیرے
پیلی پیلی لگے
شاہ-مارگ دی روشنی

امرجیت ساتھی

ਵਤਨ وطن

homeland

now for visits only

in the mist

Kimiko Horne

ਵਤਨ

ਹੁਣ ਬਸ ਯਾਤਰਾ ਲਈ

ਧੁੰਦ ਵਿਚ

ਕਿਮੀਕੋ ਹੌਰਨੇ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ਹਾਇਕੂ ਕੈਨੇਡਾ ਰਵਿਊ ‘ਚੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

وطن
ہن بس یاترا لئی
دھند وچ

کمیکو ہورنے

انوواد: امرجیت ساتھی

نوٹ: ہائکو کینیڈا رویو ‘چوں دھنواد سہت۔

ਆਸ آس

a bee in web,

whirring its one free wing

in spurts of hope

James Hackett

ਮੱਕੜੀ-ਜਾਲ਼ ‘ਚ ਮੱਖੀ

ਅਣਫਸਿਆ ਖੰਭ ਹਿਲਾਵੇ

ਹੰਭਲ਼ੇ ਮਾਰੇ ਆਸ ਦੇ

ਜੇਮਜ਼ ਹੈਕਿੱਟ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

مکڑی-جالی ‘چ مکھی
انپھسیا کھنبھ ہلاوے
ہمبھلے مارے آس دے

جیمز ہیکٹّ

ਕਰਜ਼ਾ قرضہ

ਹਾਇਕੂ: ਦਰਬਾਰਾ ਸਿੰਘ

ਹਾਇਗਾ: ਪਰਮਜੀਤ ਕੱਟੂ

سکول جا رہا بچہ
جھولے دے وچّ لے کے
قرضہ پتراں دا

ہائکو : دربارا سنگھ
فوٹو : پرمجیت کٹو

ਸਿੱਖਿਆ سکھیا

ਬੇਬੇ ਕਰਦੀ ਪਾਠ…

ਬਾਬਾ ਆਖੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ

‘ਮਾਰ ਮੁੰਡਿਆ ਲਲਕਾਰਾ’

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

بیبے کردی پاٹھ
بابا آکھے پوتے نوں
‘مار منڈیا للکارا’

امرجیت ساتھی

ਅੰਤਮ ਛਿਣانتم چھن

last minute of life–

his nurse turns off

the t.v.

Don Korobkin

ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਖਰੀ ਮਿੰਟ–

ਉਸ ਦੀ ਨਰਸ ਨੇ

ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਟੀ. ਵੀ.

ਡੌਨ ਕੋਰੌਬਕਿਨ

ਅਨੁਵਾਦ: ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ਨੋਟ: ‘ਹਾਇਕੂ ਕੈਨਡਾ ਰਵਿਊ’ ‘ਚੋਂ ਧਨਵਾਦ ਸਹਿਤ।

جیون دا آخری منٹ
اس دی نرس نے
بند کر دتا ٹی. وی

ڈون کوروبکن

انوواد: امرجیت ساتھی

نوٹ: ‘ہائکو کینڈا رویو’ ‘چوں دھنواد سہت۔

ਵਾਪਸੀ واپسی

ਹਾਇਕੂ ਮਿੱਤਰੋ

ਦੇਸ਼ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਕੇ ਮੁੜ ਅਪਣੀ ਕੁਟੀਆ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹਾਂ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਹਾਇਕੂ ਬਲਾਗ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਹਾਜ਼ਰ ਹਾਂ।

ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ

ہائکو مترو

دیش دی یاترا کر کے مڑ اپنی کٹیا وچ پہنچ گیا ہاں اتے پنجابی ہائکو بلاگ دی سیوا لئی حاضر ہاں۔

امرجیت ساتھی

ਬੇਰ بیر

ਲਾਲ ਬੇਰ ਦਿਸੇ

ਮਲ਼ਿਆਂ ਕੋਲੋਂ

ਪੱਲਾ ਛੁਡਾਉਂਦਿਆਂ

ਗੁਰਮੀਤ ਸੰਧੂ

لال بیر دسے
ملیاں کولوں
پلہ چھڈاؤندیاں

گرمیت سندھو